Hay buồn ngủ nhiều: Nguyên nhân, triệu chứng và cách cải thiện

Hay buồn ngủ vào ban ngày, thiếu năng lượng và khó tập trung dù đã ngủ đủ giấc? Bạn có biết đây không đơn thuần là dấu hiệu tình trạng mệt mỏi tạm thời mà có thể là biểu hiện của nhiều vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Bài viết này sẽ đề cập đến nguyên nhân, triệu chứng và các cách giúp lấy lại sự tỉnh táo và cân bằng trong cuộc sống.

Vì sao hay buồn ngủ nhiều?

Tình trạng hay buồn ngủ nhiều có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, nhưng nhìn chung đều ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống và hiệu suất công việc.

Một trong những lý do phổ biến nhất là thiếu ngủ kéo dài, khiến cơ thể không được nghỉ ngơi đầy đủ, dẫn đến mệt mỏi và buồn ngủ vào ban ngày. Ngoài ra, giấc ngủ còn bị chi phối bởi chế độ ăn uống, đặc biệt là nếu thiếu thiếu sắt, vitamin D, B12 hoặc magie, cũng làm giảm năng lượng và tăng cảm giác uể oải.

Một số người bị rối loạn giấc ngủ như ngưng thở khi ngủ, hội chứng chân không yên hoặc mất ngủ mạn tính cũng thường xuyên cảm thấy buồn ngủ vào ban ngày. Bên cạnh đó, stress, trầm cảm, ít vận động thể chất cũng có thể là nguyên nhân tiềm ẩn khiến bạn dễ rơi vào trạng thái lờ đờ, kém tỉnh táo.

Đặc biệt, nếu tình trạng buồn ngủ kéo dài kèm theo các dấu hiệu bất thường như khó thở, suy giảm trí nhớ, tăng cân không rõ nguyên nhân,… bạn nên gặp bác sĩ để kiểm tra các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn như suy giáp, tiểu đường hoặc rối loạn nội tiết.

Triệu chứng hay buồn ngủ

Nếu bạn cảm thấy hay buồn ngủ vào ban ngày, bạn có thể nhận thấy các triệu chứng sau:

• Khi buồn ngủ quá nhiều vào ban ngày, bạn sẽ gặp khó khăn trong việc duy trì sự tỉnh táo.
• Những người mắc chứng rối loạn giấc ngủ này thường phản ứng chậm.
• Khi buồn ngủ quá mức, việc đưa ra quyết định sẽ trở nên khó khăn.
• Gặp khó khăn để hiểu được những khái niệm hoặc ý tưởng mới.
• Buồn ngủ quá mức vào ban ngày có thể làm mất tập trung.
• Những người thường xuyên buồn ngủ sẽ cảm thấy khó chịu, cáu kỉnh, dễ nổi giận…
• Việc ghi nhớ mọi thứ trở nên khó khăn đối với những người bị buồn ngủ quá mức vào ban ngày.

Người hay buồn ngủ có thể ngủ gục trong khi lái xe.

Hay buồn ngủ nhiều là bệnh gì?

Cảm thấy buồn ngủ nhiều vào ban ngày có thể do rất nhiều nguyên nhân khác nhau, như bệnh lý, thói quen sinh hoạt, sức đề kháng của mỗi người…

Ngưng thở khi ngủ

Ngưng thở khi ngủ tắc nghẽn chặn đường thở, làm gián đoạn hơi thở và giảm lượng oxy cơ thể nhận được khi ngủ. Điều này dẫn đến giấc ngủ không sâu, thức dậy mệt mỏi.

Hội chứng chân không yên

Hội chứng chân không yên là một sự thôi thúc gần như không thể cưỡng lại được để di chuyển chân trong lúc ngủ. Tình trạng này xuất hiện khiến bạn khó vào giấc, xảy ra khi đang ngủ và thậm chí khiến bạn không ngủ được. Vì vậy, những người mắc hội chứng chân không yên thường xuyên buồn ngủ ban ngày.

Bệnh ngủ rũ

Bệnh ngủ rũ ảnh hưởng đến phần chuyển động mắt nhanh (REM) của người bệnh trong lúc ngủ. Bệnh có thể khiến bạn cảm thấy hay bị buồn ngủ vào ban ngày và gây ra cơn buồn ngủ không kiểm soát được, khiến bạn đột nhiên ngủ thiếp đi.

Ngủ rủ xuất hiện trong giai đoạn bạn mơ.

Thiếu máu

Thiếu máu là một trong những nguyên nhân phổ biến khiến cơ thể mệt mỏi, buồn ngủ và giảm tập trung kéo dài. Thiếu máu có thể do nhiều nguyên nhân như thiếu sắt, thiếu vitamin B12, folate, mất máu do kinh nguyệt…

Bệnh gan

Buồn ngủ kéo dài có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm của các vấn đề về gan như viêm gan, gan nhiễm mỡ, suy gan… Khi chức năng gan suy giảm, quá trình thải độc trong cơ thể bị trì trệ, chuyển hóa chậm… dẫn đến tích tụ độc tố trong máu có thể ảnh hưởng đến não bộ và hệ thần kinh trung ương. Hậu quả là người bệnh thường xuyên cảm thấy mệt mỏi, uể oải, buồn ngủ vào ban ngày, thậm chí là vàng da, đau hạ sườn phải, chán ăn, sụt cân, nước tiểu sẫm màu…

Bệnh tim

Các bệnh lý tim mạch như suy tim, rối loạn nhịp tim, thiếu máu cơ tim… khiến người bệnh mệt mỏi và thường xuyên buồn ngủ. Khi tim hoạt động kém hiệu quả, khả năng bơm máu giàu oxy đến não và các cơ quan bị giảm sút, khiến cơ thể nhanh chóng rơi vào trạng thái uể oải, thiếu năng lượng và buồn ngủ cả ngày.

Trầm cảm

Hay buồn ngủ ban ngày, cảm thấy uể oải và thiếu năng lượng là những biểu hiện thường gặp ở người bị bệnh trầm cảm. Khi mắc bệnh lý này, hệ thần kinh trung ương của người bệnh bị rối loạn, làm ảnh hưởng đến nhịp sinh học và chất lượng giấc ngủ. Mặc dù trầm cảm gây khó ngủ nhưng nhiều trường hợp lại ngủ nhiều bất thường, luôn cảm thấy mệt mỏi, buồn ngủ cả ngày dù đã nghỉ ngơi.

Tiểu đường

Buồn ngủ thường xuyên là một trong những dấu hiệu âm thầm của bệnh tiểu đường mà nhiều người dễ bỏ qua. Khi lượng đường trong máu tăng cao hoặc biến động bất thường, cơ thể sẽ gặp khó khăn trong việc chuyển hóa glucose thành năng lượng, dẫn đến cảm giác mệt mỏi, uể oải và buồn ngủ kéo dài.

Suy giảm tuyến giáp

Người mắc bệnh suy giáp có thể gặp khó khăn khi đi vào giấc ngủ hoặc không thể ngủ đủ sâu để cơ thể nghỉ ngơi hoàn toàn. Suy giáp cũng có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ bằng cách khiến bạn cảm thấy quá lạnh hoặc gây đau khớp và cơ… các cơn đau này thường khiến người bệnh trằn trọc và mệt mỏi vì thiếu ngủ vào hôm sau.

Viêm khớp dạng thấp

Người bị viêm khớp dạng thấp thường bị viêm nhiều khớp gây ra đau nhức và ảnh hưởng chức năng khớp vĩnh viễn. Tình trạng viêm có thể dẫn đến suy nhược, buồn ngủ nhiều và dẫn đến kiệt sức.

Chẩn đoán bệnh thường xuyên buồn ngủ

Thường xuyên buồn ngủ dù đã ngủ đủ giấc có thể là dấu hiệu của nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Để chẩn đoán chính xác nguyên nhân, bác sĩ sẽ tiến hành đánh giá thông qua khám sức khỏe tổng quát như kiểm tra tiền sử bệnh, thói quen sinh hoạt và các xét nghiệm cần thiết.

Trước hết, bạn sẽ được hỏi về thời gian ngủ, chất lượng giấc ngủ, tần suất và mức độ mệt mỏi trong ngày, đặc biệt là có các biểu hiện đi kèm như ngáy to, ngưng thở khi ngủ, đau đầu buổi sáng… hay không.

Người bị mất ngủ, buồn ngủ nhiều nên được thăm khám và điều trị càng sớm càng tốt.

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định làm các xét nghiệm chuyên sâu như:

• Đo đa ký giấc ngủ: Là kỹ thuật đo sóng não, nhịp tim, nhịp thở, chuyển động cơ thể trong khi ngủ để phát hiện rối loạn giấc ngủ.
• Test độ dễ ngủ ban ngày: Để đánh giá mức độ buồn ngủ ban ngày và khả năng rơi vào giấc ngủ sâu bất thường, thường dùng để chẩn đoán bệnh ngủ rũ.
• Xét nghiệm máu: Nhằm kiểm tra hormone tuyến giáp, thiếu máu, thiếu vi chất (vitamin B6, B12, sắt… ) hoặc các chỉ số liên quan đến chức năng gan, thận, nội tiết…

Việc chẩn đoán chính xác tình trạng thường xuyên buồn ngủ giúp xác định buồn ngủ nhiều là do thiếu ngủ, stress, hay liên quan đến bệnh lý nào đó. Nếu bạn cảm thấy buồn ngủ quá mức trong ngày kéo dài trên 2 tuần, hãy đi khám để được tư vấn kịp thời.

Cách cải thiện tình trạng hay buồn ngủ nhiều

Không ít người khi bị buồn ngủ nhiều đã tự ý sử dụng các loại thức uống giúp tỉnh táo tức thì như cà phê, trà, nước tăng lực… Tuy nhiên, đây chỉ là giải pháp tạm thời và hậu quả có thể khiến bạn lệ thuộc các chất kích thích này, thậm chí là gây khó ngủ nhiều hơn nếu lạm dụng.

Do vậy, để hỗ trợ chữa trị tận gốc chứng hay buồn ngủ nhiều, trước hết người bệnh cần được chẩn đoán và điều trị căn bệnh gốc rễ gây ra các triệu chứng này. Song song đó, cần ngăn ngừa mất ngủ bằng cách sử dụng các tinh chất thiên nhiên đã được chứng minh có tác dụng bảo vệ não bộ và hỗ trợ ngủ ngon như tinh chất Ginkgo Biloba và Blueberry.

Cụ thể, hai hoạt chất quý là Anthocyanin và Pterostilbene có trong quả việt quất (Blueberry) có khả năng xuyên qua hàng rào máu não, góp phần trung hòa các gốc tự do gây hại cho tế bào thần kinh. Bên cạnh đó, chiết xuất Ginkgo Biloba giàu Flavonoid và Terpenoid mang lại tác dụng chống oxy hóa mạnh, giúp hạn chế hình thành mảng bám trong lòng mạch máu não, cải thiện lưu lượng tuần hoàn và tăng cường quá trình truyền tín hiệu giữa các tế bào thần kinh.

Một số cách giúp bạn tỉnh táo nhanh chóng

Nếu bạn không có vấn đề về giấc ngủ rõ ràng nhưng vẫn cảm thấy buồn ngủ nhiều vào ban ngày, bạn có thể thử các mẹo sau để tăng cường năng lượng, từ đó cải thiện sức khỏe tổng thể và giấc ngủ.

Chăm sóc sức khỏe đường ruột

Hệ vi sinh đường ruột chứa hàng nghìn tỷ vi khuẩn và vi sinh vật, có nhiệm vụ xử lý chất dinh dưỡng từ thực phẩm và sản xuất ra các hóa chất ảnh hưởng đến các chức năng xung quanh cơ thể. Sự cân bằng của các loại vi khuẩn khác nhau trong hệ vi sinh vật đường ruột có tác động đến cảm giác buồn ngủ.

Nghiên cứu năm 2019 phát hiện ra rằng, một người có hệ vi sinh vật đường ruột đa dạng thường có chất lượng giấc ngủ tốt hơn và thời gian ngủ dài hơn. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng một số loại vi khuẩn “tốt” có liên quan đến giấc ngủ ngon hơn, trong khi một số loại vi khuẩn “xấu” có liên quan đến giấc ngủ kém hơn.

Để cải thiện sức khỏe đường ruột, bạn nên tránh:

• Uống quá nhiều rượu có thể gây viêm đường tiêu hóa và làm thay đổi cách ruột xử lý chất dinh dưỡng và hợp chất.
• Chế độ ăn kiêng có thể hạn chế lượng thực phẩm bạn ăn, nhưng vi khuẩn “có lợi” của bạn cần nhiều chất dinh dưỡng khác nhau để phát triển.
• Giảm lượng calo bằng cách giảm chất tạo ngọt nhân tạo, bởi vì chất tạo ngọt nhân tạo không cung cấp chất dinh dưỡng và có thể làm thay đổi cấu trúc hệ vi sinh vật đường ruột.
• Ăn ít thực phẩm siêu chế biến và thường xuyên ăn thực phẩm lên men, như sữa chua, pho mát thủ công, kimchi, kombucha, kefir và dưa cải muối chua, có chứa vi khuẩn có lợi được gọi là probiotic.

Tăng cường vận động thể chất

Tập thể dục sẽ giúp tăng cường năng lượng. Nghiên cứu năm 2008 cho thấy, những người cho biết họ cảm thấy mệt mỏi vào ban ngày nhưng thường rất ít tập thể dục. Sau 6 tuần, những người thực hiện chương trình tập thể dục báo cáo mức năng lượng tốt hơn đáng kể so với những người không thực hiện.

Tập luyện thể dục thể thao có thể hỗ trợ tăng cường chất lượng giấc ngủ, từ đó giảm nguy cơ buồn ngủ nhiều ban ngày.

Bỏ thuốc lá

Bên cạnh mối liên hệ phổ biến với bệnh ung thư, bệnh tim và các bệnh nghiêm trọng khác, hút thuốc còn là nguyên nhân hay buồn ngủ vào ban ngày. Các hóa chất do hút thuốc tạo ra ảnh hưởng đến giấc ngủ REM, khiến bạn mất nhiều thời gian đi vào giấc ngủ và có thể khiến bạn thức giấc vào ban đêm – tất cả đều góp phần gây buồn ngủ vào ban ngày.

Người nghiện hút thuốc cũng làm giảm lượng oxy mà máu vận chuyển đi khắp cơ thể, khiến bạn cảm thấy mệt mỏi. Hút thuốc lá gây nghiện cao và rất khó bỏ. Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ có một số lời khuyên giúp bạn cai thuốc lá một cách bền vững.

Tình trạng hay buồn ngủ nhiều không nên xem nhẹ, vì đây có thể là dấu hiệu cảnh báo cơ thể đang gặp vấn đề về sức khỏe như thiếu ngủ, thiếu dinh dưỡng hoặc mắc các bệnh lý mạn tính. Do vậy, khi phát hiện, nhận biết được nguyên nhân gây ra tình trạng này, người bệnh có thể sớm điều chỉnh lối sống, chế độ ăn uống, giấc ngủ khoa học và điều trị các bệnh lý liên quan… sẽ giúp cải thiện đáng kể tình trạng này.