Trào ngược dạ dày gây mất ngủ không? Cách điều trị như thế nào?

Trào ngược dạ dày gây ra nhiều triệu chứng khó chịu, bao gồm cảm giác nghẹn, khó nuốt, đau thượng vị, ho,… Các biểu hiện này có thể trở nên nghiêm trọng hơn vào ban đêm, dẫn đến ngủ không ngon giấc. Cùng tìm hiểu cách cải thiện trào ngược dạ dày gây mất ngủ hiệu quả trong bài viết sau.

Trào ngược dạ dày là gì?

Trào ngược dạ dày xảy ra khi ra axit dạ dày trào ngược lên thực quản (ống nối hầu họng và dạ dày). Hầu hết mọi người thỉnh thoảng đều gặp tình trạng này, nhất là khi nằm xuống quá sớm sau bữa ăn, gây ợ nóng. Tuy nhiên, nếu diễn ra trong thời gian dài, sẽ dẫn đến trào ngược axit mãn tính (chronic acid reflux – GERD). Bệnh có thể làm kích ứng niêm mạc thực quản và cần được điều trị.

Bệnh trào ngược dạ dày gây mất ngủ không?

Trào ngược dạ dày gây mất ngủ ban đêm. Ngược lại, mất ngủ cũng khiến triệu chứng trào ngược dạ dày nghiêm trọng hơn. Điều này tạo ra một vòng luẩn quẩn nguy hiểm:

Tại sao trào ngược dạ dày gây mất ngủ?

Các triệu chứng trào ngược dạ dày có thể dẫn đến mất ngủ ban đêm, gồm:

• Ợ nóng và trào ngược axit vào ban đêm: Khi nằm ngủ, axit dạ dày dễ dàng trào ngược lên thực quản và cổ họng, gây nóng rát và khó chịu, khiến người bệnh khó ngủ hoặc thức giấc giữa đêm.

• Ho và nghẹt thở: Axit trào ngược có thể kích thích đường hô hấp, dẫn đến ho hoặc cảm giác nghẹt thở, làm gián đoạn giấc ngủ.

• Ngưng thở khi ngủ: Trào ngược dạ dày có liên quan đến chứng ngưng thở khi ngủ, xảy ra khi đường hô hấp trên bị tắc nghẽn nhiều lần (khoảng hơn 10 giây/lần), khiến bạn ngủ không ngon giấc và mệt mỏi vào ban ngày.

• Đau ngực: Trào ngược dạ dày có thể gây đau ngực, sau đó lan tỏa ở các vùng cổ, lưng, hàm, cánh tay và kéo dài trong vài phút hoặc vài giờ, dẫn đến thức giấc giữa đêm.

Mất ngủ làm trầm trọng thêm trào ngược dạ dày

Mất ngủ làm trầm trọng thêm triệu chứng trào ngược dạ dày, do các nguyên nhân:

• Thiếu ngủ làm tăng độ nhạy cảm và tăng thời gian tiếp xúc của axit với thực quản, thông qua các hormone cảm giác no và cytokine gây viêm.

• Chu kỳ ngủ – thức liên quan mật thiết đến việc giải phóng các cytokine tiền viêm như interleukin-1, interleukin-6 và TNF-α. Thiếu ngủ làm tăng những cytokine này, khiến triệu chứng trào ngược dạ dày nghiêm trọng hơn.

• Thiếu ngủ làm thay đổi cảm giác no, tăng mức ghrelin và giảm mức leptin, dẫn đến tăng cảm giác thèm ăn, khiến bạn tiêu thụ thức ăn nhiều hơn, gây trào ngược dạ dày nặng hơn.

• Mắc chứng ngưng thở khi ngủ kèm theo: Ngưng thở có thể làm tăng áp lực xuyên cơ hoành và giảm áp lực trong lồng ngực, thúc đẩy trào ngược dạ dày. Hơn nữa, ngưng thở có thể gây giãn nở dạ dày, giảm làm rỗng dạ dày và gây giãn cơ thắt thực quản dưới thoáng qua.

Chứng ngưng thở khi ngủ khiến người bệnh ngủ không ngon giấc, làm trầm trọng thêm tình trạng trào ngược dạ dày.

Nguyên nhân trào ngược dạ dày gây mất ngủ

Khi nằm ngủ, trọng lực không thể giúp giữ axit dạ dày ở mức thấp, khiến tình trạng trào ngược xảy ra dễ dàng hơn. Ngoài ra, nước bọt có tác dụng trung hòa axit dạ dày, nhưng khi ngủ, hoạt động tiết nước bọt giảm, làm giảm lực đẩy axit dạ dày xuống dưới.

Sự kết hợp của những yếu tố này tạo điều kiện cho axit tràn vào thực quản, giữ axit ở lại đó lâu hơn, gây ra các triệu chứng trào ngược dạ dày, làm gián đoạn giấc ngủ. Tình trạng này có thể trở nên nghiêm trọng hơn nếu bạn đi ngủ ngay sau khi ăn, hoặc ăn những thực phẩm làm tăng sản xuất axit như đồ chiên rán, cay nóng, muối chua, trái cây họ cam quýt,…

Cách điều trị trào ngược dạ dày gây mất ngủ

Người bệnh nên áp dụng một số cách dưới đây để hỗ trợ cải thiện mất ngủ vì trào ngược dạ dày:

Nằm nghiêng bên trái khi ngủ

Để tránh mất ngủ do trào ngược dạ dày, hãy ngủ nghiêng về bên trái. Đây là tư thế giúp giảm cơn trào ngược và sự tiếp xúc của axit với thực quản. Nếu bạn nằm ngửa hoặc nghiêng bên phải, có thể khiến các triệu chứng dễ xảy ra hơn.

Xem thêm: Các tư thế ngủ tốt nhất

Kê gối cao lên

Người bị trào ngược dạ dày không ngủ được có thể kê cao phần trên cơ thể ít nhất 15cm (khoảng 6 inch). Việc này hỗ trợ giảm các triệu chứng trào ngược khi nằm. Bạn hãy điều chỉnh khung giường (nếu được) hoặc sử dụng miếng đệm xốp cho phần thân trên.

Mặc quần áo thoải mái

Mặc áo quần bó sát, đặc biệt là vùng eo và bụng, sẽ gây áp lực lớn lên dạ dày, thúc đẩy thức ăn trở lại thực quản, gây ợ nóng và nhiều triệu chứng khác. Do đó, bạn nên mặc quần áo rộng rãi, thoải mái để có giấc ngủ ngon.

Thay đổi chế độ ăn uống

Một số thực phẩm có thể gây kích thích dạ dày, làm tăng tiết axit, gồm:

• Thực phẩm có tính axit: Trái cây họ cam quýt, cà chua.
• Thực phẩm nhiều chất béo, dầu mỡ: Khoai tây chiên, gà rán, thịt nướng, phô mai que, bánh rán.
• Đồ cay nóng: Hành, tỏi, bột ớt, hạt tiêu.
• Muối và thực phẩm nhiều muối: Mì ăn liền, bim bim, nước sốt, cá hộp, thịt hộp.
• Đồ uống chứa caffeine: Cà phê, trà.
• Đồ uống có cồn: Rượu, bia.
• Đồ uống có ga: Các loại nước ngọt.
• Socola, bạc hà.

Người bệnh nên tránh tiêu thụ những món ăn trên. Thay vào đó, hãy tăng cường thực phẩm có tính axit thấp, ít chất béo và đường, chẳng hạn như:

• Ngũ cốc nguyên hạt: Yến mạch, gạo lứt, kiều mạch, hạt diêm mạch.
• Rau củ, rau lá xanh: Bông cải xanh, măng tây, súp lơ trắng, xà lách, rau họ cải, rau chân vịt, cần tây.
• Trái cây giàu chất xơ, dễ hấp thu: Chuối, đu đủ, táo, dưa hấu, thanh long, quả bơ, dưa gang.
• Các loại đậu: Đậu xanh, đậu Hà Lan, đậu đen, đậu tương.
• Thịt nạc và hải sản: Thịt gà, cá, tôm.

Chế độ ăn nhiều rau xanh, trái cây giàu chất xơ là cách cải thiện trào ngược dạ dày gây khó thở mất ngủ hiệu quả.

Không nên ăn trong vòng 3 giờ trước khi đi ngủ

Ăn quá sát giờ đi ngủ khiến dạ dày không kịp tiêu hóa, tăng nguy cơ trào ngược axit ban đêm. Bạn hãy ăn tối trong vòng 3 giờ trước khi ngủ, giúp cải thiện các triệu chứng, nhờ đó ngủ ngon giấc hơn.

Trường hợp bạn phải ăn tối muộn và đi ngủ ngay sau đó, hãy giảm lượng thức ăn. Đồng thời, ưu tiên thực phẩm ít chất béo, ít gia vị. Điều này cũng hỗ trợ kiểm soát cân nặng hiệu quả.

Đi bộ thư giãn nhẹ nhàng sau khi ăn tối

Tránh tập thể dục mạnh sau khi ăn, nhất là những động tác cúi xuống, vì có thể khiến axit trào ngược vào thực quản. Bạn nên đi dạo chậm rãi sau bữa tối, giúp thúc đẩy dạ dày tiêu hóa thức ăn tốt hơn, ngăn ngừa đầy hơi, khó tiêu.

Thư giãn tinh thần

Căng thẳng có thể làm tăng sản xuất axit trong dạ dày, dẫn đến các triệu chứng bệnh trở nên trầm trọng. Ngoài ra, căng thẳng cũng khiến các cơ căng lên, bao gồm cơ xung quanh thực quản, ảnh hưởng đến hoạt động của cơ thắt thực quản dưới. Nếu cơ này suy yếu, nguy cơ trào ngược axit sẽ cao hơn. Do đó, người bệnh cần giảm stress, thư giãn tinh thần bằng cách thiền, nghe nhạc, đọc sách, trò chuyện với người thân, bạn bè,… trước khi đi ngủ.

Ăn ít hơn vào buổi tối

Ăn quá no sẽ tạo áp lực lên dạ dày, gây đầy bụng, khó tiêu, ợ nóng, tăng nguy cơ trào ngược axit khi nằm xuống. Vào buổi tối, bạn nên ăn bữa nhỏ, giúp cơ thể dễ tiêu hóa. Ngoài ra, ưu tiên những thực phẩm dễ tiêu như các loại đậu, rau củ, thịt cá và chế biến ít gia vị.

Uống nước

Uống đủ nước giúp phân hủy thức ăn mà bạn tiêu thụ tốt hơn. Điều này cho phép quá trình vận chuyển thức ăn từ dạ dày đến ruột non dễ dàng, hỗ trợ hệ tiêu hóa hoạt động trơn tru. Bạn nên bổ sung đủ 2 đến 2.5 lít nước mỗi ngày.

Sử dụng thuốc

Tùy thuộc vào nguyên nhân, triệu chứng bệnh mà bác sĩ sẽ chỉ định loại thuốc phù hợp, bao gồm: thuốc kháng axit (Mylanta, Maalox hoặc Tums), thuốc chẹn H2 (Pepcid và Axid) và thuốc ức chế bơm proton (Prilosec và Nexium). Các loại thuốc này giúp làm giảm sản xuất axit trong dạ dày. Tuy nhiên, một số tác dụng phụ bạn cần lưu ý là: buồn nôn, đau đầu, tiêu chảy, đau bụng, táo bón, buồn ngủ, đau cơ,…

Sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, hỗ trợ khắc phục trào ngược dạ dày gây mất ngủ.

Lời khuyên khác để cải thiện giấc ngủ

Bạn có thể thực hiện một số biện pháp khác giúp nâng cao chất lượng giấc ngủ:

• Duy trì nhịp sinh học đều đặn: Đi ngủ và thức dậy vào cùng một thời điểm mỗi ngày, kể cả ngày nghỉ.

• Không gian ngủ thoải mái: Đảm bảo phòng ngủ tối, yên tĩnh, thông thoáng. Bạn có thể đeo bịt mắt hoặc nút bịt tai.

• Hạn chế ánh sáng xanh trước khi ngủ: Tránh sử dụng điện thoại, máy vi tính, tivi ít nhất 1 tiếng trước khi ngủ, vì ánh sáng xanh gây ức chế sản xuất melatonin – hormone báo hiệu đã đến giờ đi ngủ.

• Không uống cà phê, rượu, bia khoảng 6 giờ trước khi ngủ.

• Tập thể dục đều đặn: Thường xuyên vận động vào ban ngày giúp nâng cao chất lượng giấc ngủ ban đêm. Nhưng hãy tránh tập thể dục trong vòng 3 giờ trước khi vào giấc.

• Hoạt động thư giãn: Thực hiện các hoạt động như đọc sách, nghe nhạc nhẹ, thiền, hít thở sâu, trò chuyện với người thân,… để xoa dịu căng thẳng, nhanh vào giấc.

• Tránh ngủ trưa lâu: Bạn chỉ nên ngủ trưa khoảng 20 đến 30 phút, không nên ngủ quá lâu gây khó ngủ vào ban đêm.

• Sử dụng tinh dầu: Như tinh dầu oải hương, tinh dầu hoa cúc, tinh dầu hoa nhài,… thúc đẩy cơ thể thư giãn, dễ ngủ hơn.
• Bổ sung tinh chất thiên nhiên giúp ngủ ngon: Tinh chất Blueberry chứa các dưỡng chất sinh học quý như Anthocyanin, Pterostilbene có khả năng vượt qua hàng rào máu não, hỗ trợ trung hòa tự do, bảo vệ tế bào thần kinh và mạch máu não, cải thiện các bệnh như đau nửa đầu, Alzheimer, Parkinson, sa sút trí tuệ và mất ngủ. Bên cạnh đó, tinh chất Ginkgo Biloba có hàm lượng flavonoid và terpenoid cao, giúp chống oxy hóa, tăng lưu thông máu, đưa oxy và chất dinh dưỡng lưu thông đến não bộ tốt hơn, ngăn ngừa thiếu máu não, giảm nguy cơ đột quỵ.

Trào ngược dạ dày gây mất ngủ là hiện tượng phổ biến, nhưng có thể được cải thiện bằng một số phương pháp, bao gồm điều chỉnh tư thế nằm, thay đổi chế độ ăn uống, dùng thuốc,… Điều quan trọng là người bệnh cần thăm khám định kỳ, giúp điều trị sớm, tránh những biến chứng nguy hiểm như viêm, loét thực quản, hẹp thực quản, ung thư thực quản.