12 loại thuốc gây mất ngủ mà ai cũng cần phải biết [Cảnh Báo]

Nhiều loại thuốc điều trị có tác động mạnh mẽ lên hệ thần kinh, làm rối loạn chu kỳ tự nhiên của giấc ngủ, khiến bạn trằn trọc suốt đêm. Hãy cùng tìm hiểu về 12 loại thuốc gây mất ngủ trong bài viết sau để biết cách sử dụng và chủ động kiểm soát giấc ngủ của chính bạn.

Các loại thuốc gây mất ngủ

Nguyên nhân thuốc gây mất ngủ?

Khi sử dụng một số loại thuốc điều trị, người bệnh có thể gặp tình trạng mất ngủ, khó ngủ, nguyên nhân là do các loại thuốc này can thiệp vào cơ chế tự điều chỉnh giấc ngủ của cơ thể. Giấc ngủ bao gồm hai chu kỳ chính là giấc ngủ không động mắt nhanh (NREM) và giấc ngủ động mắt nhanh (REM). Trong đó, NREM chia thành ba giai đoạn từ ngủ nông (N1, N2) đến ngủ sâu (N3 hay ngủ delta).

Sự chuyển đổi giữa các trạng thái thức và ngủ được điều chỉnh bởi một hệ thống phức tạp các mạng lưới thần kinh và chất dẫn truyền thần kinh. Một số loại thuốc có khả năng can thiệp trực tiếp vào hệ thống này bằng cách tác động lên các chất dẫn truyền thần kinh đặc thù, từ đó gây mất ngủ hoặc gián tiếp gây rối loạn giấc ngủ.

Các chất dẫn truyền thần kinh như acetylcholin, serotonin, noradrenaline, histamin, hypocretin, dopamine và glutamate đều có vai trò quan trọng trong việc duy trì trạng thái thức tỉnh. Một số loại thuốc có khả năng kích thích các chất dẫn truyền này làm giảm cảm giác buồn ngủ và gia tăng tỉnh táo, dẫn đến khó khăn trong việc đi vào giấc ngủ hoặc duy trì giấc ngủ sâu.

Các loại thuốc gây mất ngủ thường gặp

Dưới đây là một số loại thuốc làm mất ngủ phổ biến:

1. Thuốc cảm lạnh và dị ứng

Thuốc cảm không kê đơn thường chứa pseudoephedrine, một chất thông mũi có thể làm giảm nghẹt mũi nhưng cũng được biết đến là nguyên nhân gây mất ngủ. Điều này xảy ra ngay cả khi pseudoephedrine được sử dụng dưới dạng xịt mũi. Ngoài ra, một số thuốc cảm lạnh còn chứa caffeine, cũng góp phần làm rối loạn giấc ngủ.

Các loại thuốc này có thể làm tăng nhịp tim và co thắt cơ tim, gây ra cảm giác tim đập nhanh, lo lắng, huyết áp tăng và dễ bị kích thích, khiến người dùng khó ngủ ngon.

Các loại thuốc trị trầm cảm gây mất ngủ

Xem thêm: Uống thuốc kháng sinh gây mất ngủ không

2. Thuốc trị hen suyễn

Albuterol và prednisone là hai loại thuốc thường được sử dụng để điều trị hen suyễn và bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD). Mặc dù chỉ một tỷ lệ nhỏ người dùng bị mất ngủ do sử dụng các loại thuốc này kèm các tác dụng phụ khác như bị kích động, đau đầu, tim đập nhanh,…

Tuy nhiên, đây có thể là nguyên nhân chính gây ra các vấn đề về giấc ngủ, nhất là đối với những người thường xuyên sử dụng loại thuốc gây mất ngủ này.

3. Thuốc huyết áp

Một trong các loại thuốc gây khó ngủ là thuốc ức chế men chuyển (ACE) được dùng để điều trị tăng huyết áp bằng cách thư giãn mạch máu. Tuy nhiên, một số người sử dụng thuốc này có thể gặp phải các tác dụng phụ như ho, đau nhức, khó ngủ,…

Trong khi đó, thuốc chẹn beta dùng để giảm nhịp tim và hạ huyết áp, cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ như trầm cảm, lo lắng, buồn ngủ hoặc mất ngủ, ảo giác, ác mộng, làm ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ của người dùng.

4. Thuốc trị tiểu đường

Biguanide và metformin là 2 loại thuốc trị tiểu đường phổ biến trên thị trường. Metformin có thể gây rối loạn giấc ngủ, thậm chí gặp ác mộng. Mặc dù mất ngủ không phải là tác dụng phụ thường gặp của metformin, nhưng bệnh tiểu đường nói chung lại có liên quan đến chứng ngưng thở khi ngủ và hạ đường huyết vào ban đêm, điều này cũng có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ.

5. Thuốc tăng trí nhớ

Một loại thuốc gây khó ngủ khác là thuốc ức chế acetylcholinesterase như donepezil, galantamine và rivastigmine được sử dụng để điều trị các rối loạn liên quan đến mất trí nhớ. Người mắc bệnh mất trí nhớ hoặc người gặp vấn đề về trí nhớ thường có chu kỳ giấc ngủ bị gián đoạn.

Tuy các loại thuốc này có tác dụng giúp cải thiện sự tỉnh táo nhưng chúng có thể gây ra các tác dụng phụ như đau, chuột rút, tăng huyết áp, kích động và chán ăn, từ đó làm gián đoạn giấc ngủ.

6. Thuốc trầm cảm

Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRIs) như fluoxetine, citalopram, escitalopram, sertraline, paroxetine, fluvoxamine và thuốc ức chế tái hấp thu serotonin norepinephrine (SNRIs) như venlafaxine, desvenlafaxine, milnacipran, levomilnacipran, duloxetine, được sử dụng để điều trị trầm cảm, lo lắng và các vấn đề sức khỏe tâm thần khác.

Mặc dù mục đích của những loại thuốc này là giúp cải thiện giấc ngủ, nhưng chúng cũng có thể là thuốc làm mất ngủ vì gây tác động tiêu cực đến các chất dẫn truyền thần kinh như serotonin, dopamine và norepinephrine. Điển hình là các triệu chứng như giấc ngủ không liên tục, giấc ngủ trong giai đoạn REM bị trì hoãn và giảm lượng giấc ngủ.

Thuốc trị trầm cảm giúp người bệnh dễ ngủ hơn nhưng cũng có thể là tác nhân gây mất ngủ

7. Thuốc giảm đau

Hai loại thuốc giảm đau không kê đơn phổ biến là thuốc chống viêm không steroid (NSAID) và paracetamol. Sử dụng NSAID với liều lượng cao có thể gây kích ứng dạ dày, đau bụng, tăng axit, đầy bụng, tiêu chảy và các vấn đề về đường tiêu hóa khác. Những tác dụng phụ này có thể làm gián đoạn giấc ngủ của người dùng.

8. Thuốc tuyến tiền liệt

Các loại thuốc chẹn alpha như alfuzosin, doxazosin, prazosin, silodosin, terazosin và tamsulosin, thường được dùng trong điều trị các vấn đề liên quan đến tuyến tiền liệt. Thuốc chẹn alpha có tác dụng làm giảm chất lượng giấc ngủ giai đoạn REM. REM là giai đoạn quan trọng của chu kỳ giấc ngủ liên quan đến giấc mơ, trí nhớ, xử lý cảm xúc và sự phát triển của trí não.

9. Thuốc điều trị Parkinson

Các chất chủ vận dopamine được sử dụng để điều trị bệnh Parkinson ở giai đoạn nhẹ hoặc trung bình và một số rối loạn sức khỏe tâm thần khác. Thuốc này tác động lên các thụ thể dopamine trong não. Mặc dù có thể gây mệt mỏi, chất chủ vận dopamine lại liên quan đến chứng mất ngủ. Các tác dụng phụ khác như buồn nôn, nôn và chóng mặt từ các loại thuốc này cũng có thể làm ảnh hưởng đến giấc ngủ, khiến người bệnh khó có thể yên giấc.

10. Thuốc ức chế bơm proton

Những loại thuốc như omeprazole hoặc lansoprazole thuộc nhóm PPI được sử dụng để giảm lượng axit trong dạ dày, điều trị các vấn đề như khó tiêu, bệnh trào ngược dạ dày thực quản, viêm loét dạ dày,… Một trong những tác dụng phụ phổ biến của thuốc này là mất ngủ và giấc ngủ bị xáo trộn, ảnh hưởng đến khoảng 10% người dùng.

11. Liệu pháp thay thế nicotine

Các sản phẩm hỗ trợ cai thuốc lá như kẹo cao su nicotine, miếng dán, ống hít, viên ngậm, và thuốc xịt mũi cung cấp nicotine vào máu để ngăn chặn cảm giác thèm nicotine. Nicotine làm tăng sự tỉnh táo, tăng huyết áp và nhịp tim, dẫn đến khó ngủ, ác mộng và bồn chồn trong giai đoạn cơ thể điều chỉnh. Tác dụng phụ của liệu pháp thay thế nicotine phụ thuộc vào liều lượng và dạng thuốc, cụ thể dạng hít ít gây rối loạn giấc ngủ hơn so với miếng dán hoặc kẹo cao su.

12. Thuốc chống viêm

Corticosteroid là nhóm thuốc được sử dụng rộng rãi để điều trị các tình trạng như dị ứng, viêm, bệnh tự miễn và một số loại ung thư. Các loại thuốc corticosteroid thông thường như prednisone và prednisolone có thể được dùng qua đường uống, tiêm, hít hoặc bôi ngoài da. Sử dụng corticosteroid, đặc biệt khi dùng hai lần một ngày hoặc vào ban đêm, có thể gây rối loạn giấc ngủ do ảnh hưởng đến quy trình sản xuất hormone của cơ thể. Corticosteroid cũng có thể gây ra hưng cảm, làm cho người dùng ngủ ít hơn.

Nên làm gì khi đang sử dụng thuốc gây khó ngủ?

Trong quá trình sử dụng thuốc gây khó ngủ, bạn có thể thực hiện một số bước sau để cải thiện:

• Kiểm tra thông tin thuốc: Nếu bạn gặp vấn đề về giấc ngủ, hãy xem lại bao bì của thuốc hoặc tìm kiếm thông tin để xác định liệu mất ngủ có phải là tác dụng phụ của loại thuốc đó hay không.
• Thay đổi thời điểm sử dụng thuốc: Đối với thuốc bổ sung hoặc thuốc không kê đơn, bạn có thể thử ngừng sử dụng hoặc đổi thời điểm dùng thuốc trong ngày. Riêng thuốc kê đơn không được tự ý ngưng sử dụng khi chưa có sự chỉ định từ bác sĩ.
• Hỏi ý kiến bác sĩ: Hãy báo cho bác sĩ biết các vấn đề về giấc ngủ mà bạn đang gặp phải. Bác sĩ có thể chỉ định loại thuốc khác không gây mất ngủ hoặc điều chỉnh liều lượng thuốc.
• Xem xét các phương pháp điều trị thay thế: Bạn nên trao đổi với bác sĩ xem có phương pháp điều trị thay thế không cần dùng thuốc hay không.

Hãy trao đổi với bác sĩ nếu loại thuốc điều trị bạn đang sử dụng gây mất ngủ

Một số biện pháp giúp cải thiện mất ngủ dễ dàng

Để cải thiện tình trạng mất ngủ, khó ngủ khi sử dụng thuốc bạn có thể thực hiện một số thay đổi về lối sống và môi trường phòng ngủ, ví dụ như:

• Duy trì thói quen ngủ đều đặn: Hãy cố gắng đi ngủ và thức dậy vào cùng một thời điểm mỗi ngày, kể cả vào cuối tuần. Điều này giúp điều chỉnh đồng hồ sinh học, tạo thói quen cho cơ thể dễ đi vào giấc ngủ và ngủ sâu hơn.
• Tập thể dục đều đặn: Hoạt động thể chất, đặc biệt là vào buổi sáng hoặc chiều, có thể giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ. Tuy nhiên, tránh tập thể dục gần giờ đi ngủ vì có thể làm tăng năng lượng và gây khó ngủ.
• Hạn chế sử dụng thiết bị điện tử: Ánh sáng xanh từ màn hình điện thoại, máy tính bảng hoặc máy tính có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến chu kỳ giấc ngủ. Hãy cố gắng để các thiết bị điện tử ra khỏi phòng ngủ và tránh sử dụng chúng ít nhất một giờ trước khi đi ngủ.
• Tạo môi trường ngủ lý tưởng: Giữ phòng ngủ mát mẻ và yên tĩnh, sử dụng rèm cửa dày để chặn ánh sáng, dùng nút bịt tai chống ồn khi ngủ nếu cần thiết.
• Tránh các chất kích thích và ăn quá no vào buổi tối: Cố gắng không uống rượu bia, cà phê ít nhất vài giờ trước khi đi ngủ. Ngoài ra, không nên ăn quá no gần giờ đi ngủ vì có thể làm bạn khó tiêu và ảnh hưởng đến giấc ngủ.

Bên cạnh việc điều chỉnh thói quen sinh hoạt hàng ngày, bạn có thể bổ sung thêm các dưỡng chất hỗ trợ cải thiện giấc ngủ. Theo các nhà khoa học Mỹ, nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng mất ngủ là do sự tăng sinh quá mức của các gốc tự do trong cơ thể.

Khi các gốc tự do tấn công lên não có thể làm tổn thương mạch máu, cản trở lưu lượng máu và oxy lên não, gây ra mất ngủ và khó ngủ. Theo đó, để hỗ trợ cải thiện tình trạng này một cách hiệu quả, bạn nên cung cấp các dưỡng chất chuyên biệt có khả năng kiểm soát gốc tự do.

Viên uống bổ não OTiV, với thành phần chiết xuất từ hai tinh chất thiên nhiên là Blueberry và Ginkgo Biloba, đã được chứng minh có khả năng hỗ trợ chống gốc tự do, hạn chế tổn thương thành mạch và cải thiện tuần hoàn máu não. Nhờ đó, hỗ trợ cải thiện mất ngủ và khó ngủ an toàn, hiệu quả.

Viên uống OTiV với thành phần chiết xuất từ thiên nhiên hỗ trợ thúc đẩy giấc ngủ tự nhiên

Hy vọng những thông tin chia sẻ về các loại thuốc gây mất ngủ trong bài viết này hữu ích với bạn. Hãy lưu ý và thận trọng trong việc sử dụng thuốc để đảm bảo giấc ngủ ngon và cả sức khỏe tổng thể.