Teo não ở người già: Nguyên nhân và cách điều trị

Dấu hiệu của bệnh teo não ở người lớn tuổi là họ hay quên, lú lẫn, thường cho rằng con cháu bỏ đói mình hoặc ai đó trong nhà đã lấy cắp đồ đạc của họ… Bệnh bắt đầu bằng các triệu chứng hay quên nhẹ, rồi dần sa sút trí tuệ (Alzheimer­), teo não và cuối cùng là tử vong chỉ sau 8-10 năm phát hiện ra triệu chứng bệnh đầu tiên!

Mặc dù là bệnh nguy hiểm, có thể xảy ra theo quá trình lão hóa tự nhiên của cơ thể, tuy nhiên, chúng ta hoàn toàn có thể ngăn chặn được teo não tấn công khi về già nếu quan tâm chủ động dự phòng bệnh và chăm sóc não đúng cách.

Khi ta già đi thì não ta cũng già theo, các tế bào thần kinh cũng bị thoái hóa giống như các tổ chức khác của cơ thể. Và dần dần não bộ sẽ mất dần chức năng, teo nhỏ hoặc chết, khiến các mô não, kích thước não dần nhỏ lại, ảnh hưởng lớn đến khả năng ghi nhớ, ngôn ngữ, hành vi của người bệnh.

Nguyên nhân của bệnh teo não ở người già

Hiện chưa có nghiên cứu nào xác định rõ nguyên nhân gây teo não ở người già. Nhưng các yếu tố làm tăng nguy cơ bệnh teo não của người già bên cạnh tuổi tác còn có thể do di truyền (40% bệnh nhân có người thân trong gia đình bị bệnh này), các bệnh lý ở mạch máu nuôi não, sử dụng corticoid kéo dài hoặc có tiền sử chấn thương ở đầu.

Đặc biệt, chế độ sinh hoạt không hợp lý, sử dụng quá nhiều rượu bia, thuốc lá, stress, thiếu ngủ… có thể khiến dung tích não giảm dần do làm tăng lượng gốc tự do “đầu độc” não. Gốc tự do tấn công vào màng và nhân tế bào, làm chết hàng loạt tế bào thần kinh, gây ra tình trạng thoái hóa thần kinh và teo não. Teo não tuổì già là một quy luật tất yếu bởi theo các chuyên gia, não bộ vốn là nơi có hệ thống phòng thủ yếu nhất của cơ thể nhưng sức đề kháng của người già thì ngày càng yếu đi, không đủ sức chống lại sự “công phá” mạnh mẽ của gốc tự do.

Dưới tác hại của gốc tự do, sau 50 tuổi, não bộ có khoảng 10.000 nơron thần kinh lão hóa mỗi ngày dẫn đến hư tổn, gây ra tình trạng teo não ở người già.

Biểu hiện teo não ở người già

Đầu tiên là thay đổi tính tình và giảm trí nhớ. Người già bị teo não dễ mệt mỏi, tức giận hoặc lo âu. Thường hay quên đồ dùng của mình để chỗ nào nên mất thời gian tìm kiếm hoặc nghĩ rằng có kẻ lấy cắp. Khi ủi quần áo hoặc vặn nước thường quên tắt sau khi làm xong. Dần dần, trí nhớ người bệnh ngày càng giảm sút, khó hòa nhập môi trường xã hội chung quanh.

Cuối cùng, bệnh teo não tuổi già khiến họ trở nên lú lẫn, không biết ngày tháng năm, không nói được địa chỉ đang sống. Nếu đi khỏi nhà thì thường lang thang và không tìm được đường về, không thể nói chuyện mạch lạc, không nhận ra con cái, quên cách tắm rửa, ăn uống…

Biểu hiện teo não của tuổi già thường gặp là quên tên đồ đạc, quên tên người thân, không hiểu các con số trên hóa đơn, không hiểu những câu trong sách báo, ăn mặc không phù hợp hoàn cảnh.

Hậu quả của teo não ở người già

Teo não tuổi già là một loại bệnh nguy hiểm vì cuối cùng sẽ làm cho người ta trở thành tàn phế. Một số bệnh nhân giai đoạn cuối không đi lại được, trở thành gánh nặng cho gia đình và xã hội.

Một số bệnh nhân khác mặc dù còn đi lại được nhưng hoàn toàn không nhớ gì cả, không nhận thức được về môi trường xung quanh, phải có người theo chăm sóc cả ngày. Bệnh teo não tuổi già làm cho bệnh nhân tăng nguy cơ té ngã, dễ bị bệnh khác kèm theo mà không biết do không biết cách phàn nàn, khai bệnh.

Người già bị teo não thường chết vì suy dinh dưỡng (không biết đòi ăn khi đói) hay do các bệnh lý khác như viêm phổi (do lạnh nhưng không biết kêu để được mặc áo ấm hoặc sốt nhưng người nhà không biết), cao huyết áp, loét nhiễm trùng…

Hầu hết những người già bị teo não chỉ sống được khoảng 8- 10 năm kể từ khi phát sinh triệu chứng đầu tiên.

Cải thiện và phòng ngừa teo não tuổi già

Rất tiếc là cho đến nay chưa có loại thuốc nào có thể chữa khỏi bệnh teo não ở người già vì quá trình thoái hóa và chết đi của các tế bào thần kinh não là tiến trình một chiều, không thể phục hồi được.

Mặc dù vậy, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra việc chống lại các gốc tự do có thể góp phần làm chậm tình trạng teo não ở người già, nhờ hạn chế quá trình tổn thương và thoái hóa tế bào não, qua đó, cải thiện các triệu chứng suy giảm nhận thức, hành vi của người bệnh.

Khuyến khích bệnh nhân bị teo não tuổi già tập luyện trí nhớ và khả năng suy nghĩ bằng việc đọc sách, báo, đánh cờ, đố vui…, tập luyện thể dục thể thao. Cải thiện các chứng ảo giác, hoang tưởng, lo âu, mất ngủ kèm theo nếu có, đồng thời, giúp người bệnh phòng ngừa viêm phổi, viêm tiết niệu, loét do nằm lâu không vận động.

* Phòng ngừa teo não tuổi già không thể thiếu những lưu ý này!

Teo não là quá trình lão hóa tự nhiên không thể quay ngược, nên việc phòng ngừa bệnh từ sớm giữ vai trò hết sức quan trọng. Để phòng ngừa teo não ở người già, người nhà hoặc người bệnh cần phát hiện và cải thiện sớm các bệnh rối loạn mỡ máu, xơ vữa động mạch, tăng huyết áp, đái tháo đường, béo phì…

Hạn chế cho người già dùng bia rượu, thuốc lá, giúp họ duy trì một tinh thần lạc quan vui vẻ. Khi thấy người già có biểu hiện quên ngày càng tăng thì nên đưa họ đi khám ngay. Nếu không cải thiện thì sự giảm khả năng trí tuệ ngày càng nặng dần và ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày.

Đặc biệt, cần chủ động giúp cơ thể trung hòa và chống gốc tự do từ sớm, không để chúng tăng sinh quá mức, gây thoái hóa, chết các tế bào thần kinh, khiến người bệnh mất dần khả năng tư duy và tử vong nhanh chóng.

Gần đây, các nhà khoa học Mỹ đã tìm thấy hoạt chất sinh học thiên nhiên Anthocyanin và Pterostilbene trong quả Blueberry (thành phần chính của OTiV) có khả năng vượt qua hàng rào máu não để trung hòa các gốc tự do, ngăn chặn quá trình thoái hóa các tế bào thần kinh, phòng ngừa nguy cơ teo não ở những người lớn tuổi. Đồng thời, OTiV còn giúp tăng cường lưu lượng máu lên não, nuôi dưỡng tế bào thần kinh khỏe mạnh, giúp người già minh mẫn, nhớ lâu hơn.

Để phòng ngừa teo não tuổi già nên khuyến khích người già vận động thể lực, đi bộ, chơi thể thao nhẹ nhàng, đọc sách, báo, xem tivi thường xuyên.